Węgiel od dekad stanowił fundament polskiego systemu energetycznego. Przez lata gwarantował niezależność surowcową, stabilność dostaw oraz silne osadzenie sektora energetycznego w krajowej gospodarce. Jednak rok 2025 to już inna rzeczywistość – naznaczona wyzwaniami związanymi z dekarbonizacją, unijną polityką klimatyczną i koniecznością transformacji sektora energetycznego.

Węgiel w liczbach – jaka jest dziś skala wydobycia?

Choć Polska wciąż pozostaje jednym z największych producentów węgla kamiennego w Unii Europejskiej, to produkcja sukcesywnie spada. Według danych ARP, w 2024 roku wydobycie węgla kamiennego w Polsce wyniosło ok. 46 mln ton – o 20% mniej niż jeszcze pięć lat wcześniej. Spadek ten jest konsekwencją:

• ograniczeń wydobywczych w starszych kopalniach,
• rosnących kosztów eksploatacji,
• oraz systematycznego wycofywania jednostek węglowych z miksu energetycznego.

Jednocześnie import węgla – szczególnie z kierunków alternatywnych (Indonezja, Kolumbia) – zwiększył się, zwłaszcza w kontekście rezygnacji z dostaw z Rosji.

Rola węgla w miksie energetycznym

W 2025 roku węgiel nadal odpowiada za znaczącą część produkcji energii w Polsce – szacunkowo ok. 55–60% (łącznie kamienny i brunatny). To znacznie więcej niż średnia unijna, która oscyluje wokół 15%. Pomimo spadającego udziału węgla, pozostaje on kluczowy w bilansie mocy – głównie ze względu na:

• niedostateczny jeszcze rozwój OZE,
• opóźnienia w uruchamianiu elektrowni jądrowych,
• oraz potrzebę zapewnienia tzw. mocy interwencyjnych w szczytach zapotrzebowania.

Społeczny i polityczny wymiar węgla

Wydobycie węgla to nie tylko kwestia energetyki – to także tysiące miejsc pracy, całe regiony gospodarczo zależne od kopalń (Śląsk, Zagłębie), a także polityczne napięcia wokół procesu wygaszania górnictwa. W 2022 roku rząd podpisał umowę społeczną z przedstawicielami branży górniczej, zakładającą stopniowe zamykanie kopalń do 2049 roku – przy jednoczesnym zachowaniu stabilności zatrudnienia i programu osłonowego.

Jednak w praktyce, transformacja jest procesem bardziej złożonym, a społeczny opór wobec szybkiej likwidacji górnictwa nadal silnie wpływa na tempo zmian.

Ekologiczne wyzwania i presja unijna

Węgiel to jedno z najbardziej emisyjnych źródeł energii. Polska, jako sygnatariusz polityki klimatycznej UE, zobowiązała się do stopniowego ograniczania emisji CO₂ i odejścia od węgla w perspektywie najbliższych dekad. W praktyce oznacza to rosnące koszty uprawnień do emisji (EU ETS), konieczność inwestycji w modernizację jednostek węglowych lub ich zamykanie, a także zwiększoną presję na rozwój odnawialnych źródeł energii i magazynów energii.

Co dalej?

Najbliższe lata to czas decyzji: o kierunku transformacji, o finansowaniu nowych technologii, o przyszłości regionów górniczych. Wydobycie węgla w Polsce nie zniknie z dnia na dzień – ale coraz wyraźniej widać, że jego rola będzie maleć, a miejsca kopalń zajmą nowe, bardziej zrównoważone źródła energii.

W KIDE wspieramy przedsiębiorstwa w przejściu przez proces transformacji energetycznej – pomagamy przygotować strategie, przeprowadzać audyty i wdrażać konkretne rozwiązania, które zmniejszają zależność od paliw kopalnych i poprawiają efektywność energetyczną.